در شماره گذشته با امر به معروف و نهی از منکر به منزله اولین لازمه حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی مرحوم لاری آشنا شدیم. در ادامه بررسی و مطالعه سایر ملزومات آن را پی می‌گیریم.
2ـ اقامه حدود در عصر غیبت؛ از دیگر ملزومات حکومت از نگاه فقهاى دوره مشروطیت بحث اقامه حدود الهى است؛ در این زمینه و از جمله مسائل بحث‌انگیز اساسى این دوره، به دو مسئله زیر مى‌توان اشاره کرد:
یک‌ـ آیا حدود شرعى در غیبت امام زمان(عج) باید اجرا شود یا نه؟
دو‌ـ در صورت اجرا، قدرت اجرایى با کیست؟
سیدلارى در مقابل بعضى‌ها که معتقدند اجراى حدود در زمان غیبت امام عصر(عج) تعطیل خواهد بود و آن را مخصوص به امام معصوم یا کسى که امام او را مستقیماً براى این کار نصب کرده، مى‌دانند، اجراى حدود را در عصر غیبت لازم و ضرورى دانسته و معتقد است، آیات متعدد قرآنى از جمله آیه دوم سوره نور، آیات 38 و 45 سوره مائده و آیات 179 و 194 سوره بقره مؤید آن است که اجراى حدود محدود به زمان خاص (زمان حضور امام) نمى‌شود و براى همه زمان‌ها ضرورى است.
در پاسخ به مسئله دوم، به اعتقاد لارى، روایات و احادیث مبین آن است که اجراى حدود مخصوص حاکم است و هیچ کس حق مخالفت و معارضه با آن را ندارد: «چنانچه ولایت کلیه اجراى حدود شرعیه و سیاسات الهیه و احکام تکلیفه از هر جهت حق حقیقت حاکم شرع عادل است لاغیر و کسى را حق مخالفت و معارضه نیست.»1
بنابراین، از دیدگاه سیدلارى جلوگیرى از فساد، امور حرام، هرج و مرج و حفظ جان و مال و ناموس مردم مصلحتى است که مختص به زمانى خاص نیست؛ از همین رو، ضرورت مقابله با کسانى که تعدى و تجاوز به حقوق مردم مى‌کنند، امرى ضرورى و اجتناب‌ناپذیر است و این اقدام فقط باید به وسیله حاکمان عادل یا نمایندگان و نواب آنها اجرا شود و از نظر سید لارى، نماینده حاکم عادل در عصر غیبت، فقیه جامع‌الشرایط است.
3ـ امر قضا در عصر غیبت؛ از دیدگاه سید لارى، افزون بر آنکه امام و رهبر خود مى‌تواند بر مسند قضاوت بنشیند، امر قضا و تعیین قضات یکى از شئون اصلى حکومت است.
در عصر غیبت، امر قضا و فصل خصومت میان طرفین دعوا، از امتیازات فقیه جامع‌الشرایط است. نظر به اینکه قاضى را باید رئیس حکومت تعیین کند و چون رئیس حکومت امام معصوم(ع) است، باید از طرف امام تعیین شود. از آنجا که امام به صورت نصب عام، فقهاى جامع‌الشرایط را براى همیشه نصب کرده، به نصب جدید نیازى نیست. سیدلارى در تعلیقه‌اى که بر کتاب «قضا» جواهر الکلام نگاشته، به این موضوع اشاره کرده است.2
بنابراین، مرحوم سید لارى هم همانند قاطبه فقهای امامیه که در تعلق دو منصب افتا و قضا به فقیه جامع‌الشرایط در زمان غیبت امام معصوم متفق‌القولند، ولایت قضا را از جمله امتیازات فقیه می‌داند و این نوع ولایت را اساساً، از ملزومات اصلى و بنیادین امر حکومت به شمار می‌آورد.
منبع در دفتر نشریه موجود است.
